Sarni Las jest Zespołem Krajobrazowo-Przyrodniczy. Obejmuje obszar leśny na północnym brzegu Jeziora Nowogardzkiego. Położony jest na zachód od miasta Nowogard, prowadzi do niego ul.Wojska Polskiego oraz pieszy szlak turystyczny wiodący ulicą Promenady, a następnie trasą wokół jeziora.

Sarni Las w Nowogardzie

OPIS PRZYRODNICZY

Gatunki chronione

We florze „Sarniego Lasu" występuje 5 gatunków chronionych (dodatkowo jeden w jego bezpośrednim sąsiedztwie, przy brzegach jeziora - grążel żółty). Najmniej licznie ro­śnie turzyca piaskowa, która występuje tylko w jednym miejscu, na odsłoniętej skarpie przy jeziorze. Pozostałe gatunki występują licznie, chociaż konwalia majowa rośnie łanowo tylko w jednym miejscu, we wschodniej części „Sarniego Lasu". Zwraca uwagę obecność okaza­łych, kwitnących okazów bluszczu pospolitego w części lasu bezpośrednio sąsiadującej z za­budową miejską.

  • Nuphar lutea (L.) SIBTH. & SM. - Grążel żółty
  • Frangula alnus MILL. - Kruszyna pospolita
  • Galium odoratum (L.) SCOP. - Przytulią (Marzanka) wonna
  • Hedera helix L. - Bluszcz pospolity
  • Carex arenaria L. - Turzyca piaskowa
  • Convallaria majalis L. - Konwalia majowa

Gatunki zagrożone i rzadko spotykaneWe florze „Sarniego Lasu" nie ma gatunków zagrożonych w skali regionalnej czy krajowej. Do gatunków zasługujących na uwagę należą rodzime taksony, lokalnie rzadkie lub stopniowo ustępujące. Do roślin takich należą:

  • Dryopteris dilatata (HOFFM.) A. GRAY - Nerecznica szerokolistna
  • Dactylis polygama HORV. - Kupkówka Aschersona
  • Equisetum pratense EFIRH. - Skrzyp łąkowy
  • Polygonatum multiflorum (L.) ALL. - Kokoryczka wielokwiatowa
  • Stellaria holostea L. - Gwiazdnica wielkokwiatowa.

Zbiorowiska roślinne

Pod względem udziału powierzchniowego zdecydowanie dominują na terenie Zespołu Przyrodniczo-Krajobrazowego zbiorowiska leśne. Można tu zidentyfikować zespół łęgu jesionowo-olszowego Circaeo-Alnetum występujący w kadłubowej postaci i kwaśną buczynę Luzulo pilosae-Fagetum występującą na niewielkiej powierzchni w formie typowej, często zaś w różnych postaciach degeneracyjnych. Zbiorowisko o charakterze łęgu cechuje się obecnością cech zbliżających je do olsów. Świadczy o tym znaczny udział gatunku szuwarowego - turzycy błotnej. W drzewostanie dominuje olsza, siedlisko jest słabo zabagnione. W odróżnieniu od typowych olsów brak kę­powej struktury zbiorowiska, gatunków borowych, występuje zaś licznie czeremcha i nitrofilna pokrzywa zwyczajna. Potencjalne siedliska kwaśnych buczyn dominują w granicach „Sarniego Lasu", jed­nak roślinność tylko na niewielkich powierzchniach, zwłaszcza na skarpach w pobliżu jeziora, wykształcona jest w sposób typowy dla tego typu zbiorowisk. Dominują tu w drzewostanie buki a w podszycie i runie występują acidofilne gatunki: turzyca pigułkowata, kosmatka owłosiona, kruszyna pospolita, jarząb pospolity. Masowo rozwijają się jeżyny, pojawiają się nawet gatunki borowe (borówka czarna).  Niewielkie powierzchnie w miejscach wydeptywanych zajmuje zespół babki szerokolistnej i życicy trwałej Lolio-Plantaginetum w miejscach suchych i świeżych oraz zespół z głowienką pospolitą Prunello-Plantaginetum na ścieżkach przy jeziorze oraz w lesie łęgo­wym. Na brzegach jeziora występują fragmenty zespołu „lilii wodnych" Nupharo-Nymphaeetum oraz niewielkie płaty szuwarów trzcinowych Phragmitetum australis i pałko­wych Typhetum latifoliae. Znajdują się one poza granicami zespołu przyrodniczo-krajobrazowego jednak odgrywają ważną rolę dla atrakcyjności krajobrazowej i bioróżnorodności.

Ptaki - Na terenie ZPK "Sarni Las" występują:

  • Sierpówka Streptopelia decaocto - prawdopodobnie para lęgowa w 1999 r. Gatunek chroniony.
  • Sójka Garrulus glandarius - lęgowa, obserwowana w okresie całego roku. Gatunek chroniony.
  • Rudzik Erithacus rubecula - lęgowy. Gatunek chroniony.
  • Świstunka Phylloscopus sibilatrix - lęgowa. Gatunek chroniony.
  • Pierwiosnek Phylloscopus collybita - lęgowy. Gatunek chroniony.
  • Bogatka Parus major - lęgowa, obserwowana w okresie całego roku. Gatunek chro­niony.
  • Modraszka Parus caeruleus - lęgowa, obserwowana w okresie całego roku. Gatunek chroniony.
  • Sosnówka Parus ater - lęgowa, spotykana przez cały rok. Gatunek chroniony.
  • Mysikrólik Regulus regulus - lęgowy, spotykany przez cały rok. Gatunek chroniony.
  • Kowalik Sitta europaea - lęgowy, spotykany w okresie całego roku. Gatunek chro­niony.
  • Pełzacz leśny Certhia fatniliaris - lęgowy, spotykany przez cały rok. Gatunek chro­niony.
  • Pełzacz ogrodowy Certhia brachydactyla - lęgowy, spotykany przez cały rok. Gatu­nek chroniony.
  • Kwiczoł Turdus pilaris - prawdopodobnie lęgowy. Gatunek chroniony.
  • Kos Turdus merula - lęgowy, spotykany w okresie całego roku. Gatunek chroniony.
  • Szpak Stumus vulgaris - lęgowy. Gatunek chroniony.
  • Dzwoniec Carduelis chloris - lęgowy, zimujące pojedyncze ptaki. Gatunek chroniony.
  • Zięba Fringilla coelebs - lęgowa. Gatunek chroniony.

Gatunki nielęgowe:

  • Czeczotka Acanthi's flammea- 3 osobniki obserwowane 28.02.1999 r (MS). Gatunek chroniony.
  • Gil Pyrrhulapyrrhula-ńm\ spotyka się stadka do 10 ptaków (MS). Gatunek chro­niony.
  • Jer Fringilla montifringilla - 5 osobników, stwierdzono 28.02.1999 r (MS). Gatunek chroniony.

Na terenie przylegającym do ZPK, tzn. na Jeziorze Nowogardzkim stwierdzono:

  • Perkoz dwuczuby Podiceps cristatus- kilka par lęgowych w przybrzeżnej części. Gatunek chroniony.
  • Łyska Fulica atra - kilka par lęgowych w przybrzeżnej części. Gatunek łowny
  • Bielik Haliaeetus albicilla - żerujące pojedyncze osobniki. Gatunek chroniony, wpisa­ny do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt (Głowaciński 1992).
  • Kania ruda Milvus milvus - teren żerowania jednej pary. Gatunek chroniony, wpisa­ny do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt (Głowaciński 1992).
  • Trzciniak Acrocephalus arundinaceus - 3-4 samce śpiewające w przybrzeżnej części. Gatunek chroniony.

Owady

  • Trzmiele no. Bombus sp.
  • Motyle dzienne Rhopalocera.

Na terenie Zespołu Przyrodniczo - Krajobrazowego stwierdzono następujące gatunki motyli dziennych:

  • Bielinek kapustnik Pieris brassicae - jeden z najpospolitszych motyli w Polsce.
  • Bielinek bytomkowiec Pieris napi- najpospolitszy motyl dzienny w Polsce.
  • Zorzynek rzeżuchowiec Anthocharis cardamines- pospolity gatunek w Polsce.
  • Latolistek cytrynek Gonepteryx rhamni - jeden z najpospolitszych motyli w Polsce.
  • Modraszek ikar Polyommatus icarus- pospolity gatunek w Polsce. 

Sarni Las sprzed lat.

ZNACZENIE ROŚLINNOŚCI DLA TURYSTYKI I REKREACJI

Cechy bioklimatu warstwy rekreacyjnej

Insolacja Bezpośredni dopływ promieniowania słonecznego do dna lasu zależy głównie od zwarcia koron drzew. W kwaśnej buczynie do dna lasu dociera około 40% energii sło­necznej, w drzewostanie dębowo-sosnowym i sosnowym wielkość ta waha się od 30 do 60%. Specyficzną cechą oświetlenia warstwy rekreacyjnej pod drzewostanem sosnowym jest jego względna jednorodność przestrzenna, wynikająca z wielokrotnego rozpraszania światła przez igły koron drzew.

Przewietrzanie Ruchliwość mas powietrza zależy przede wszystkim od struktury roślinności. Zarówno w kwaśnej buczynie jak i w drzewostanie dębowo-sosnowym i sosnowym przeważają ruchy konwekcyjne powietrza, przy czym drzewostany sosnowe charakteryzują się sprawniejszym przebiegiem tego procesu.

Produkcja tlenu W kwaśnej buczynie produkcja tlenu jest dość wysoka i wynosi 15-18 t/ha/rok. Raczej nie występuje tu niedosyt tlenu. W drzewostanie dębowo-sosnowym i sosnowym produkcja tlenu utrzymuje się na poziomie niskim lub średnim i wynosi około 5 t/ha/rok. W niesprzyjających warunkach, przy małej ruchliwości mas powietrza może wystąpić w przyziemnych warstwach niedosyt tlenu.

Produkcja ozonu Wysokość produkcji ozonu w buczynach zależy od pory roku (jest wyższa wiosną niż latem). Kwaśne buczyny charakteryzują się dość wysoką produkcją ozonu. Wynosi ona średnio 0,002 mg/cm3. Produkcja ozonu przez drzewostan dębowo-sosnowym i sosnowym zależy głównie od pory dnia. W godzinach rannych zawartość ozonu wynosi średnio 0,015 mg/cm3, w porze największego nasłonecznienia spada niemal do zera.

Struktura jonowa: W kwaśnej buczynie jonizacja powietrza jest dość znaczna. Wynosi ona średnio 1300-1700 jl/ cm3. Wskaźnik biegunowości (stosunek jonów dodatnich do ujemnych) wynosi 0,9-1,3. W drzewostanie sosnowym jonizacja powietrza jest na ogół mała (średnio 500-800 jonów lekkich w 1 cm3). Wskaźnik biegunowości waha się w granicach 0,3-0,9 (na skraju lasu 1-1,3).

Aeroplankton: W drzewostanach sosnowych i mieszanych skład aeroplanktonu zależy od pory roku. Wiosną przeważają pyłki sosny i brzóz, latem - spory. Monoterpeny i ozon działają bakterio i grzybobójczo, w związku z czym zawartość bakterii i zarodników grzybów jest bardzo niska (około 200 bakterii i 600 zarodników na 1 m3 powietrza). W kwaśnej buczynie o luźnej strukturze drzewostanu zawartość bakterii w aeroplanktonie jest nieco wyższa i wynosi 600 bakterii na 1 m3 powietrza. W aeroplanktonie kwaśnej buczyny przeważają pyłki i cząsteczki roślin wyższych oraz zarodniki grzybów. Ogólna gęstość aeroplanktonu nie jest jednak wysoka.

Właściwości zbiorowisk roślinnych

Właściwości filtracyjno-detoksykacyjne Drzewostan sosnowy i mieszany charakteryzuje się słabym tłumieniem fal akustycznych i hamowaniem siły wiatru. Niska jest także zdolność do oczyszczania powietrza z zanieczyszczeń pyłowych. Inaczej jest w przypadku kwaśnej buczyny. Zdolności do hamowania siły wiatru i tłumienia hałasu są średnie lub duże. Absorpcja pyłów i metali ciężkich jest duża (pochłanianie pyłów wynosi około 60t/ha/rok). Duże właściwości detoksykacyjne wynikają z dużej zawartości substancji bakterio- i grzybo­bójczych w powietrzu.
Właściwości zdrowotne Bioklimat kwaśnej buczyny działa lekko pobudzająco, odkażająco i stymuluje naturalne procesy odpornościowe organizmu człowieka. Jedynym prze­ciwwskazaniem do przebywania w kwaśnej buczynie może być niekiedy znaczna ilość pyłków w powietrzu. Bardziej znaczącym dodatnim oddziaływaniem na zdrowie człowieka charakteryzuje się bioklimat drzewostanów sosnowych. Działa on leczniczo na choroby ukła­du oddechowego. Substancje lotne mają silne działanie dezynfekcyjne, ponadto obniżają ci­śnienie krwi.

Właściwości estetyczne
Drzewostan sosnowy pozbawiony jest sezonowej zmienności barw. Przeważają tu kolory szaro-zielone, niebieskawe, odcienie brązu, co ma działanie wybitnie uspokajające. Uspokajająco działają też typowe bodźce dźwiękowe i zapachowe. Atrakcyjność estetyczna jest więc dość znaczna. Podobnie, dość dużymi walorami estetycznymi charakteryzują się kwaśne buczyny. Jest to związane z sezonową zmiennością barw liści drzew, a także występowaniem w runie, często licznie, roślin o barwnych kwiatach.